Liberal

Liberal demokrasinin 20. yüzyılın sonlarında baskın politik model haline gelmesi bir anlamda hukukun siyasete üstünlüğünü ilan etmesidir. Ancak, bu model siyaseti hukuka göre ikincil bir faaliyet türü olarak öngörmesi bakımından siyasete toplum hayatında daha yüksek bir değer/rol atfeden sol ve sağ ideolojilerin mensupları için rahatsız edicidir. Oysa, “hukukun üstünlüğü”nun yeni…

Bir yıl kadar önce bu gazetede yayımlanan ‘’Anayasal Yenilenme İçin Zihniyet Değişimi’’ (24 Temmuz 2022) başlıklı yazımda, bu yönde samimi bir niyetin var olması şartıyla, ülkemizde liberal anayasacılığın başarı şansının, önemli ölçüde, siyasî-idarî kadrolar dahil olmak üzere genel olarak toplumda köklü bir zihniyet değişiminin gerçekleşmesine bağlı olduğunu yazmıştım. Türkiye’de siyasete…

1980’lı yıllardan bu tarafa ülkemizde iktisadi düzenin nasıl değiştiğini, iktisadi hürriyetin nasıl çağ atladığını birbirimize anlatıp durur, mimarlarını da hayırla yad ederiz. Nimet olarak gördüğümüz bu iktisadi inkılabın sosyal hayatımızda nasıl bir değişime yol açtığını ve bugüne kadar gelen bir çözülme ve tükeniş süreci başlattığını düşünmek istemeyiz. Eskiye dönüp hatıralarımızı…

‘’Bu adı hak eden yegâne özgürlük, aynısını başkalarının elinden almaya kalkışmadığı veya onların bu yöndeki çabalarını engellemediği sürece, herkesin kendi iyi anlayışını kendi tarzında gerçekleştirmeye çalışma özgürlüğüdür.’’ (J.S. Mill, On Liberty) Siz muhtemelen Immanuel Kant’ın aynı konudaki daha ünlü (ve sanırım daha beliğ) formülasyonunu hatırlıyorsunuzdur: ‘’Evrensel bir yasa çerçevesinde başka herkesin…

Malum, Abraham Lincoln ünlü Gettysburg Nutku’nda (1863) demokrasiden kısaca ‘’halkın halk tarafından halk için yönetimi’’ (‘’government of the people, by the people, for the people’’) olarak söz etmişti. Bu ifadeyi bir demokrasi tanımı olarak görmek alışıldık bir tutum ise de, bu sözde demokrasinin gerçekte ne olduğu hakkındaki tek anlamlı ibare ‘’halk tarafından…

Demokrasinin ideal bir form olarak kabul edilmesine rağmen, çoğu zaman demokratik sistemlerin bazı olumsuzlukları vurgulanır. Özellikle çoğunluğun azınlık haklarını ihmal etmesi, yanıltıcı tezlerin kabul edilmesi ve hatta demokratik seçimlerle iktidara gelen liderlerin diktatörlük yoluna girmesi gibi sorunlar demokrasinin itibarını zedeleyebilir. Adolf Hitler’in Almanya ve Hugo Chávez’in Venezuela gibi örnekleri, demokrasinin…

Hür ve medenî bir toplum için hukukla demokrasi vazgeçilmez iki değerdir. Başka bir deyişle, aynı anda hem doğru anlamda hukuku hem de demokrasiyi yerleşik ve istikrarlı hale kavuşturamamış olan bir siyasî sistem medenî bir toplum hayatına imkân veremez. Sorun şu ki, bu iki siyasî ideal (hukuk ile demokrasi) her zaman…

Geçen hafta ilginç bir şey oldu: Cumhuriyet gazetesi kendisince makbul olan ‘’hukuk ve siyaset dünyası’’nın ileri gelenlerinden de yardım alarak, 1961 Anayasasının ‘’en demokratik anayasa olduğu’’na kamuoyunu ikna etme kampanyası başlattı. Muhalefet blokunun geçen 28 Şubat’’ta açıkladığı ‘’Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’’ önerisinde yer alan 1961 Anayasası hakkındaki bir-iki eleştirel gözlem Kemalistleri…

Yargı liberal-demokratik rejimlerin kilit kurumudur. Bu tür rejimlerde yargının başlıca iki işlevi vardır. İlk olarak, yargı, rejimin güç ve yetki konfigürasyonunda ‘’fren ve denge’’ mekanizması olarak yer almak suretiyle siyasî bir işlev görür. Daha açık bir deyişle, yargı yasama ve yürütmenin kendi yetkilerini aşmalarını önler, onları hukuk içinde kalmaya zorlar.…